ذن در هنرهاي رزمي

هنرهای رزمی کمابیش با مفاهیم ذن نسبت دارند، چه ورزش ‎های نرم و چه ورزش ‎های سخت. تا کنون صدها کتاب در مورد ذن نوشته شده است ولی تعداد کمتری از آنها به اهمیت ذن در هنرهای رزمی پرداخته‌اند. این در حالی است که هنرهای رزمی در ظریف ‎ ترین شکل خود بیش از رقابت جسمی بین دو حریف، یعنی وسیله‎ای برای تحمیل قدرت اراده فرد بر حریف یا وارد آوردن ضربه فیزیکی بر او می‌باشد. در واقع ذن برای استاد واقعی کاراته، کونگ فو، آیکیدو، تای چی، و دیگر هنرهای رزمی راهی برای دستیابی به آرامش روحی و روانی و استراحت فکری و عمیق‎ ترین نوع اعتماد به نفس می‌تواند باشد. عمیق ترین و اساسی ترین هدف هنرهای رزمی این است که به مثابه ابزاری برای تعالی روحی و رشد عقلانی شخص به کار رود. ذن از لغت "چان" که یک واژه چینی است سر چشمه گرفته و وارد زبان انگلیسی شده و در فرم اصلی DYANA (دیانا) می باشد. امروزه " ذن " به عنوان یک لغت ژاپنی شناخته می شود و معنی آن در انواع تلفظ های ژاپنی و چینی و انگلیسی ، در بحر تفکر غوطه ور شدن و اندیشیدن است . " ذن " بر اثر برخورد جهان بینی " تائوئیستها " و " کنفومیونسیتها " با اصول " ماهایانا " پدید آمده و بنابر این ظهور و بروز تمایلات خیلی نزدیک به " ذن " را می توان پس از فراهم آمدن " سوتراهای بزرگ ماهایانا " در چین دید که این کار توست راهب و مدرس هند " کومباراجیوا " صورت گرفت . ذن تعریفی خاص و قالبی ندارد و نه مذهب است و نه ریاضت و نه فلسفه و نه روانشناسی ولی با این وصف ، تعاریف چند نفر از متفکرین معاصر ادبیات ذن را نقل می کنیم : پروفسور دی _تی _سوزوکی ( استاد فلسفه بودائی در دانشگاه اوتانی توکیو ) این استاد که 25 جلد کتاب درباره ی ذن نوشته و به زبان انگلیسی هم منتشر کرده است متجاوز از 90 درصد ادبیات ذن را به تحریر کشیده و به دنیا معرفی نموده است . پروفسور ژاپنی " ذن " را بدینسان توصیف می کند : (ذن عبارت است از رهائی _ ذن یعنی پرورش خود آگاه و ناخود آگاه انسان که ماوراء هر گونه دور اندیشی است ذن یعنی "ماوراء" منطقی زیستن و منطقی اندیشیدن). آلن واتس (محقق و فیلسوف و استاد دانشکده های آمریکا) وی که چندین کتاب درباره " ذن " نوشته ، رئیس آکادمی آسیائی در آمریکاست و چنین می گوید : ( ذن شیوه و روشی است در راه رستگاری و رهائی . یعنی مجموعه اصولی که انسان با رعایت آنها می تواند با اشتیاق زندگی نماید " ذن " نه مذهب است و فلسفه است و نه علم و روانشناسی ) . دکتر کرسیمی همفریز (نویسنده شاعر و قاضی انگلیسی) وی که در لندن زندگی می کند ، تالیفات معتبری در زمینه ذن دارد او می گوید : ( ذن یعنی نگریستن به هر شیئی و جسم و انسان بدون کاستن از ارزش واقعی آن و بدون افزودن بر ارج واقعی آن ... و بعد می افزاید : برای انتقال مفهوم ذن واژه و نثر و نظم نقش خامی را ایفا می کنند . یعنی ذن را با ابزار کلمه و لفظ و واژه و نظم نمی توان به درستی تعریف و بازگو کرد . ) ذن تجربه ای است طولانی که فرد باید خود آن را حس نماید . و همچنانکه نمی توان با توضیح درباره راه رفتن و نفس کشیدن عین نفس کشیدن و راه رفتن را تجربه نمود ذن را نیز با توضیح و توصیف و تعریف نمی توان درک کرد . درباره ذن تعاریف زیادی وجود دارد . ما دو تعریف دیگر هم درباره ی ذن نقل می کنیم : � ذن یعنی مبدل گشتن روباه به شیر و هزارپا به اژدها . � ذن یعنی مهاجرت از قطب اضطراب به قطب آرامش . نادیده گرفتن ذن مایه تاسف است؛ زیرا هنرهای رزمی در ظریف ترین شکل خود چیزی بیش از رقابت جسمی بین دو حریف، یعنی وسیله ای برای تحمیل اراده فرد بر حریف یا وارد آوردن ضربه فیزیکی بر او است. در واقع برای استاد واقعی کاراته ، کونگ فو ، آی کی دو ، وینگ چان ، جودو و دیگر هنرهای رزمی اساسا راهی برای دستیابی به آرامش روحی و روانی ، استراحت مغزی و فکری و عمیق ترین نوع اعتماد بنفس به شمار می رود. بنابراین به پیروی از آن هنر جنگیدن به وسیله شمشیر ، کنجوتسور �روش شمشیر زنی� به کندو تبدیل گشت. به زودی دیگر هنرهای رزمی پسوند "دو" به خود گرفتند که به مفهوم "راه" است و یا کاملتر بگویم: �راه روشن بینی، خودسازی و فهم.� عنصر اساسی ذن به درجات مختلف در هنرهای رزمی آی کی دو ، جودو ، کاراته دو ، کوان دو ، هاپ کی دو ، جیت کان دو و در بین دیگر هنرهای رزمی معکوس است. نقش ذن در هنرهای رزمی تعریف ساده از آن را غیر ممکن می سازد زیرا ذن فاقد هر گونه نظریه است از این رو ذن دانشی است درونی و از درون شخص سرچشمه می گیرد که برای آن هیچ توضیح خاص و صریح و قطعی داده نشده است. ذن در هنرهای رزمی بر قدرت فکر و ارتقاء سطح هوش فرد تاکید ندارد و تاکید آن بر عمل شهودی است. هدف نهایی ذن آزاد سازی فرد از خشم پندارهای باطل و هیجان های عاطفی است در زندگی کنونی شما هرگز جایی برای بیکار و باطل گشتن نیست اما مفهوم عدم فعالیت در اینجا هیچ ربطی به باطل نشستن ندارد بلکه خود نوعی فعالیت و تمرین به حساب می‌آید. عدم فعالیت را در اینجا با وقفه در موسیقی مقایسه کنید. وقفه، به معنای تمام شدن موسیقی نیست بلکه جزئی از موسیقی است اگر آهنگسازی در تمام طول موسیقی وقفه ای به تمام معنا را در نظر نگیرند این امر به مانند ایجاد برش در یک جسم است بنا به گفته کلود باسی: � موسیقی از فضاهای خالی بین نت ها تشکیل می شود. � به عبارتی بهتر استادان سخن مانند هنرمندان رزمی کسانی هستند که به وقفه و آرامش (عدم فعالیت) به همان اندازه فعالیت اهمیت می دهند. مکث و خلاء در معنای واقعی به شخص مهلت برآورد و سنجیدن موجودیت خود را در مرحله ای که در آن قرار دارد می دهد . این مکث در خلال فعالیت یکی از اسرار کار شما هست بسیاری از هنرمندان رزمی به سرعت مثل طوفان بر طرف مقابل حمله می کنند بدون اینکه نتیجه آن حمله را بر حریفشان مشاهده کنند. هر وقت شما حمله می کنید همیشه سعی می کنید بین حملات وقفه ای ایجاد کنید و قبل از اینکه حمله را مجددا ادامه دهید حریف و عکس العملهایش را کاملا تحت مطالعه و بررسی قرار می دهید. شما وقفه و سکوت را با فعالیت همراه می کنید بنابراین به خود فرصت می دهید تا پردازش درونی خود و حریف را بررسی کنید. مثلا بروس لی هرگز خود را به طی یک مسیر یکنواخت محدود نمی سازد به عبارتی او به طور مداوم گزارش ضربه حاصله از محیط را سریعا به حرکات خودش منتقل می ساخت. به این معنی که برای ارزیابی موقعیت مکث می کرد و حرکاتش را مطابق با تقاضای آن شرایط و موقعیت خاص تعدیل می نمود او به حریفش اجازه نمی داد تا حرکاتش را به او تحمیل کند بلکه حریفش را مجبور می ساخت تا نسبت به عمل او عکس العمل نشان دهد. او غالبا در حملاتش وقفه ایجاد می کرد تا حرکاتش را در طی مبارزه دسته بندی و منظم سازد. برای مطابقت دادن این عقیده انتزاعی ( توقف فعالیت ) با زندگیتان راهی بیابید . علی رغم تمامی فشارها و تراکم برنامه هایتان تصمیم بگیرید روزی را در نظر بگیرید که در طی آن کاری نکنید و به مطالعه وضعیت و موقعیتتان بپردازید . این توقف برایتان بس شگفتی به بار خواهد آورد در این مدت وضعیت نابسامانتان را تحت بررسی قرار داده و آن را بر یک رشته رفتارهای قابل وقوع در آینده بنا نمایید و مصمم گردید که خود در تعیین برنامه زندگی شخصی تان پیشقدم شوید بدین ترتیب پی خواهید برد که عدم فعالیت گاهی می تواند از فعالیت موثر تر واقع شود